ترکیدن حباب شرکت‌های فناور

کلمات کلیدی: اکونومیست، شرکت‌‌های فناور، نرخ بهره، جنگ اوکراین، همه‌گیری کرونا، سهام شرکت‌‌ها

تهیه کننده:حمداله شکرالهی

مقدمه

کاهش ارزش سهام شرکت‌‌های فناورانه موضوعی است که این روزها بیشتر مجله‌‌های معتبر در مورد آن بحث می‌‌کنند. در شرکت‌‌های فناور و نمونه آن سیلیکون ولی[1] به جای  برنامه‌‌ریزی در مورد آینده شرکت و برنامه‌‌های آتی، بیشتر تمرکز حول این است کهدر چه حوزه‌هایی رشدهای حبابی صورت گرفته است.   به طور کلی، از ابتدای سال 2022 بیشتر شاخص‌‌ها نشان می‌‌دهند شرکت‌‌های فناورانه دوران افول را طی می‌‌کنند. حال سوال این است که چه شرکت‌‌هایی و به عبارتی کدام حوزه‌‌ها بیشترین افت را داشته‌‌اند؟ آیا کاهش ارزش شرکت‌‌های فناورانه دائمی است یا بعد از مدتی به روال عادی خود برمی‌‌گردد؟ چه عواملی باعث کاهش ارزش شرکت‌‌های فناوری شده است و چه راهکارهایی برای برگشت این شرکت‌‌ها به روال عادی خود وجود دارد؟ اهمیت این موضوع سبب شده است که اکونومیست در مقاله‌‌ای با عنوان "ترکیدن حباب شرکت‌‌های فناور"[2] به این موضوع بپردازد.

شرکت‌‌های فناوری و میزان کاهش ارزش آنها

از نوامبر 2021 تا اواسط 2022 شاخص NDXT، شاخص 100 شرکت برتر در حوزه فناوری در بورس نزدک[3]، یک سوم کاهش پیدا کرده است. به عبارتی، شرکت‌‌های این گروه 2.8 تریلیون دلار ارزش بازار خود را طی همین مدت از دست داده‌‌اند.

استارت‌‌آپ‌‌ها نیز وضعیت مشابهی را داشته‌‌اند. به عنوان نمونه رابین‌‌هود[4] شرکتی در حوزه فین‌‌تک و خدمات مالی است که نسبت به یک سال گذشته 80 درصد از ارزش سهام خود را از دست داده است. همچنین برخی شرکت‌‌های حوزه سلامت[5] نیز حدود 90 درصد از ارزش سهام خود را از دست داده‌اند. در مورد رمزارزها نیز داستان مشابهی وجود دارد. به عنوان مثال بیت‌‌کوین که در بین رمز ارزها بیشترین ارزش را دارد نسبت به یک سال گذشته ارزش آن نصف شده است.

 نمودار 1 وضعیت افول ارزش شرکت‌‌های حوزه فناوری را نشان می‌‌دهد. همانطور که در نمودار مشاهده می‌‌شود شرکت‌‌ها به گروه‌‌های متفاوت یعنی پنج شرکت بزرگ[6] (از جمله اپل، مایکروسافت، آلفابت[7]، آمازون و متا[8])، شرکت‌‌های حوزه فناوری اطلاعات، رمزارزها، فین‌‌تک‌‌ها یا حوزه خدمات مالی و بانکی و شرکت‌‌های حوزه شبکه‌‌های اجتماعی[9] تقسیم شده‌‌اند. نمودار درصد افت هر دسته از این شرکت‌‌ها را نشان می‌‌دهد. بر اساس نتایج این نمودار، گروه " پنج شرکت بزرگ" نسبت به گروه‌‌های دیگر افت کمتری داشته‌‌اند و اکونومیست در ادامه پیش‌‌بینی می‌‌کند این گروه از شرکت‌‌ها بعد از مدتی به روال عادی خود برمی‌‌گردند.

نمودار 1: ارزش شرکت‌‌های حوزه فناوری از نوامبر 2019 تا اواسط 2022- تریلیون دلار

منبع: Refinitiv Datastream, Bloomberg, Dealogic, The Economist

دلایل رشد چشم‌‌گیر شرکت‌‌های فناوری

از نظر اکونومیست عوامل متعددی منجر به رشد شرکت‌‌های فناوری در چند سال اخیر بوده است:

1- همه‌گیری کرونا یکی از دلایلی است که منجر به رشد این دسته از شرکت‌‌ها شده است. شیوع بیماری کرونا و به دنبال آن اقبال بیشتر مردم به خدمات آنلاین منجر به رشد بالای این شرکت‌‌ها طی دو سال اخیر شده است.

2- برنامه‌‌های مشوق دولت‌‌ها[10] یکی دیگر از عواملی است که رشد شرکت‌‌های فناور را به دنبال داشته است. سیاست پرداخت به عموم مردم و به شرکت‌‌ها و کسب و کارهای در معرض آسیب در دوران همه‌‌گیری کرونا منجر به افزایش تقاضا برای خدمات شرکت‌های فناور و در نتیجه افزایش درآمد آنها شده است.

3- سیاست‌‌های انبساطی[11] از دیگر عواملی است که اکونومیست به آن اشاره می‌‌کند. این سیاست با کاهش نرخ بهره، منجر به جذاب شدن شرکت‌‌های فناور برای سرمایه‌‌گذاری در بلندمدت شدند

دلایل افول ارزش شرکت‌‌های فناور در ماه‌های اخیر

اما در برابر عوامل رشد چشم‌‌گیر شرکت‌‌های فناور، اکونومیست عمده دلایل کاهش ارزش این شرکت‌‌ها را به صورت زیر دسته‌‌بندی می‌‌کند:

1- مهار بیماری کرونا یکی از دلایل ترکیدن حباب شرکت‌‌های فناور است، چراکه با کاهش این بیماری از شدت خریدهای آنلاین کاسته شد و با کاهش تراکنش‌‌های این شرکت‌‌ها، درآمد و در نتیجه از ارزش آنها رو به کاهش گذاشت.

2- جنگ اوکراین و بلاتکلیفی در مورد آینده آن یکی دیگر از دلایلی است که کاهش ارزش شرکت‌‌های فناور را در پی داشته است.

3- در دو سال اخیر، بیشتر اقتصادهای جهان حتی کشورهای با اقتصاد قوی شاهد افزایش قیمت‌‌ها و در نتیجه افزایش تورم بوده‌اند. همه‌‌گیری کرونا و سیاست‌‌های تشویقی-حمایتی دولت‌‌ها، مشکلات ناشی از زنجیره تامین کالا و افزایش قیمت انرژی همگی منجر به تشدید این تورم شده‌‌اند. در نتیجه سیاست‌‌مداران به جای تمرکز بر تشویق سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و پرداختن به مسائل مربوط به رشد شرکت‌‌های فناور، درصدد تعدیل تورم در اقتصاد  برآمدند، چراکه اولویت اصلی آنها جلوگیری از رشد قیمت‌ها در کوتاه‌مدت بوده است.

4- افزایش نرخ بهره دلیل دیگری است که منجر به ترکیدن حباب شرکت‌‌های فناور و کاهش ارزش آنها شده است. با افزایش نرخ بهره برای کنترل رشد قیمت‌ها، ارزش فعلی بیشتر شرکت‌‌های فناور به طور چشم‌‌گیری کاهش یافت. بنابراین خریداران سهام این شرکت‌‌ها تمایل چندانی به نگهداری و سرمایه‌‌گذاری در این شرکت‌‌ها نداشته‌‌اند و در نتیجه، غیر جذاب بودن و خروج سرمایه از این شرکت‌‌ها منجر به افت ارزش سهام آنها شده است.

آیا افول شرکت‌‌های فناور دائمی است؟

تاریخ نشان می‌‌دهد بازاری که برای مدتی  صعودی بوده  در برهه‌ای نزولی خواهد شد.. از نظر صاحب‌‌نظران، شرکت‌‌های فناوری را می‌‌توان به دو دسته تقسیم نمود؛ دسته اول شرکت‌‌هایی هستند که در دوران افول به میزان شرکت‌‌های دیگر ارزش خود را از دست نداده‌‌اند و حتی برخی از آنها رشد اندکی را نیز تجربه کرده‌‌اند. شرکت‌‌هایی مانند اپل، مایکروسافت، متا، آمازون و آلفابت از جمله شرکت‌‌هایی هستند که در مقایسه با شرکت‌‌های دیگر افت کمتری داشته‌‌اند. لذا پیش‌‌بینی می‌‌شود این قبیل شرکت‌‌ها بعد از مدتی به روند عادی خود برگردند. دسته دوم شرکت‌‌هایی هستند که سرمایه‌‌گذاری در آنها پرخطر بوده و افق روشنی در کسب و کار آنها مشاهده نمی‌‌شود. بنابراین احتمال کاهش بیشتر ارزش این شرکت‌‌ها در آینده وجود دارد و حتی ممکن است در بلندمدت این دسته از شرکت‌‌ها به طور کامل ورشکسته شده و از بازار خارج شوند.

به طور خلاصه، اکونومیست بر این باور است شرکت‌‌هایی که در دوران افول کلی بازار رشد داشته‌‌اند، مانند اپل، مایکروسافت، گوگل، متا و آمازون و همچنین شرکت‌‌هایی مانند IBM در حوزه کامپیوتر و یا شرکت‌‌هایی مانند اینتل[12]،  بعد از مدتی دوباره به وضعیت و روال عادی خود برمی‌‌گردند و به رشد خود مانند دهه‌‌های گذشته ادامه می‌‌دهند. اما در دیگر شرکت‌‌های جدید حوزه تک باید با مطالعه و دقت بیشتری سرمایه‌‌گذاری کرد چرا که احتمال اینکه خیلی از آنها به کلی نابود شوند بالاست و احتمال اینکه این شرکت‌هارشدهای مشابه سال‌‌های قبل داشته باشند بسیار کم است. به طور کلی، از نظر اکونومیست افول شرکت‌‌های فناور پایان راه آنها نیست وبا این روند تازه  به یک نظم جدیدی از شرکت‌‌های فناور در آینده خواهیم رسید.