بازار داغ اوراق شرکتی در جهان

شرکت‌‌ها، روز به روز بدهکارتر از قبل؛ در این گزارش در پی بررسی روند تامین مالی شرکت‌‌ها از طریق انتشار اوراق شرکتی هستیم؛ به طور کلی طی دو دهه گذشته، شاهد رشد بالای انتشار اوراق شرکتی در راستای تامین مالی بیشتر توسط شرکت‌‌ها در سطح جهان بوده‌‌ایم؛ به طوری که مجموع اوراق شرکتی موجود انتشاریافته توسط شرکت‌‌های غیرمالی در سطح جهان به 13.5 تریلیون دلار رسیده است؛ در بررسی این روند، توجه بیشتر به آمریکا و چین، از آنجایی که سهم بالایی در بازار اوراق در جهان دارند، ضروریست؛ این دو کشور با کمی تقدم و تاخر، روند کلی انتشار اوراق شرکتی در سطح جهان را دنبال کرده‌‌اند.

29

خرداد

کلمات کلیدی: OECD، اوراق شرکتی، استقراض، نرخ بهره.

تهیه و تنظیم: علی دبیریان

مقدمه

یکی از راه‌‌های تامین مالی شرکت‌‌ها، استقراض به کمک انتشار اوراق شرکتی است؛ هرچه نرخ بهره کمتر باشد، تمایل شرکت‌‌ها برای جذب منابع، بیشتر می‌‌شود؛ طی سال‌‌های گذشته روند استقراض شرکت‌‌ها از طریق انتشار اوراق شرکتی، رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است؛ رشد روز‌‌افزون استقراض شرکت‌‌ها از طریق انتشار اوراق شرکتی، سبب شده است که سازمان توسعه و همکاری اقتصادی[1]، در گزارشی با عنوان «روندهای بازار اوراق شرکتی»، ابعاد مختلف این پدیده را در بازه زمانی سال‌‌های بعد از سال 2000 میلادی مورد بررسی قرار دهد.[2]

بازار داغ انتشار اوراق شرکتی

طی سال‌‌های گذشته روند استقراض شرکت‌‌ها از طریق انتشار اوراق شرکتی، رشد زیادی را تجربه کرده است؛ به طوری که بعد از سال 2008 میلادی، میانگین جهانی انتشار اوراق شرکتی به صورت سالیانه 1.8 تریلیون دلار بوده است؛ این رقم دو برابر میانگین جهانی انتشار اوراق شرکتی به صورت سالیانه در بازه زمانی سال‌‌های 2000 تا 2007 است؛ از سال 2008 تا پایان سال 2019، مجموع اوراق شرکتی موجود انتشاریافته توسط شرکت‌‌های غیرمالی در سطح جهان به 13.5 تریلیون دلار رسیده است که از این مقدار 78 درصد به شرکت‌‌های فعال در کشورهای توسعه‌‌یافته و 22 درصد به اقتصادهای در حال توسعه اختصاص پیدا می‌‌کند.

از سال 2008 تا پایان سال 2019، مجموع اوراق شرکتی موجود انتشاریافته توسط شرکت‌‌های غیرمالی در سطح جهان به 13.5 تریلیون دلار رسیده است.

با وجود روند صعودی در انتشار اوراق شرکتی طی دو دهه گذشته، در نیمه دوم سال 2018، با افزایش پی در پی نرخ‌‌های بهره، کاهش سیاست‌های پولی انبساطی و ترس موجود در بازار، میزان انتشار اوراق شرکتی کاهش یافت؛ در ادامه با گذشت زمان کوتاهی، در اولین ماه سال 2019 میلادی، با تغییر استراتژی‌‌های کلان اقتصادی و چشم‌‌انداز شرایط مالی در آینده، بانک‌‌های مرکزی از قصد خود مبنی بر تجدید نظر در مورد نرخ بهره و تعدیل سیاست‌‌گذاری‌‌ها خبر دادند که درنهایت با افزایش مجدد انتشار اوراق شرکتی همراه شد؛ برای نمونه بانک مرکزی انگلیس با در نظرگیری پیش‌‌بینی‌‌ها مبنی بر کاهش چشم‌‌انداز رشد اقتصادی این کشور بعد از سال 2019، انتظارات افزایشی خود از نرخ‌‌های بهره آینده را کاهش داد؛ شرکت‌‌های غیرمالی در جهان، بعد از سیاست‌‌های پولی انبساطی گسترده توسط بانک‌‌های مرکزی در سال 2019 میلادی، بیشتر از 2.1 تریلیون دلار در قالب اوراق شرکتی، استقراض کرده‌‌اند که این رقم با رکورد قبلی خود در سال 2016 میلادی برابری می‌‌کند؛ در نمودار 1 مجموع بدهی‌‌های سالیانه شرکت‌های غیرمالی در قالب اوراق شرکتی، طی سال‌های 2000 تا 2019 میلادی، به تصویر کشیده شده است.

نمودار 1: روند انتشار اوراق شرکتی در جهان

توضیحات: در شکل شماره یک، 92069 شرکت غیرمالی در 114 کشور در جهان، در نظر گرفته شده‌‌اند.

منبع: OECD Capital Market Series dataset, Thomson Reuters Eikon

روند انتشار اوراق شرکتی در کشورهای توسعه‌یافته از جمله آمریکا

در نمودار 2 که در سال 2020 میلادی تهیه شده است، سهم کشورهای مختلف از بازار اوراق در سطح جهانی به تصویر کشیده شده است؛ آمریکا بیشترین سهم را از بازار اوراق در سطح جهانی با 27 درصد داراست و چین نیز با 18 درصد در رتبه دوم قرار دارد؛ در همین راستا به بررسی بیشتر این دو کشور که از تاثیرگذاری بالایی بر روند اوراق در سطح جهان دارند می‌‌پردازیم.

نمودار 2: سهم کشورها از بازار اوراق در سطح جهانی

منبع: International Capital Market Association (August 2020)

روند انتشار اوراق شرکتی در کشورهای توسعه‌‌یافته ازجمله ایالات متحده آمریکا دنباله‌‌رو روند جهانی مذکور، به صورت کلی در دو دهه گذشته افزایش پیدا کرده است و به صورت جزئی در سال 2018 با کاهش و سپس با افزایش همراه بوده است؛ به طوری که میانگین سالیانه انتشار اوراق شرکتی توسط شرکت‌‌های غیرمالی در کشورهای توسعه‌‌یافته از 808 میلیارد دلار در سال‌‌های 2000 تا 2007، به 1.3 تریلیون دلار در سال‌‌های 2008 تا 2019، معادل 63 درصد، افزایش یافته است (نمودار 3).

میانگین سالیانه انتشار اوراق شرکتی توسط شرکت‌‌های غیرمالی در کشورهای توسعه‌‌یافته از 808 میلیارد دلار در سال‌‌های 2000 تا 2007، به 1.3 تریلیون دلار در سال‌‌های 2008 تا 2019، معادل 63 درصد، افزایش یافته است.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که علاوه بر افزایش پیاپی نرخ‌‌های بهره، یک مورد دیگر از دلایل کاهش انتشار اوراق شرکتی در سال‌‌های 2017 و 2018 را می‌‌توان در اصلاح مالیاتی در آمریکا جست‌‌وجو کرد؛ توضیح آنکه کاهش نرخ مالیات در آمریکا، با کاهش هزینه‌‌های درآمد خارجی، درب را برای دارایی‌‌های نقدی شرکت‌‌های آمریکایی در خارج از مرزهای این کشور باز کرد؛ درنتیجه با کمرنگ‌‌‌‌شدن نقش نرخ مالیات و ایجاد مزیت مالیاتی وام‌‌گرفتن برای شرکت‌‌های آمریکایی[3]، نیاز به استقراض شرکت‌‌ها نیز کاهش یافت و انتشار اوراق شرکتی در سال‌‌های 2017 و 2018 نزولی شد؛ در ادامه همانند آنچه در مورد روند جهانی سخن رفت، فدرال رزرو در سال 2019، با کاهش شدید نرخ بهره، به افزایش انتشار اوراق شرکتی در آمریکا دامن زد.

نمودار 3: روند انتشار اوراق شرکتی در کشورهای توسعه‌‌یافته

توضیحات: رنگ آبی مربوط به آمریکا و رنگ کرم مربوط به سایر کشورهای توسعه‌‌یافته است.

منبع: OECD Capital Market Series dataset, Thomson Reuters Eikon

انتشار اوراق شرکتی در چین و سایر اقتصادهای نوظهور

نمودار 4 انتشار اوراق شرکتی در چین و سایر اقتصادهای نوظهور را به تصویر کشیده است؛ پیش از سال 2008 انتشار اوراق شرکتی توسط شرکت‌‌های چینی بسیار ناچیز بود؛ در حالی که در بازه زمانی سال‌‌های 2008 تا 2019، به صورت میانگین، سالیانه 285 میلیارد دلار اوراق شرکتی توسط شرکت‌های چینی به انتشار رسیده است؛ چین، علیرغم اینکه در سال 2016، بالاترین میزان انتشار اوراق شرکتی را با 601 میلیارد دلار تجربه کرده است، در سال 2017، با یک ریزش شدید 40 درصدی مواجه شد، اما در سال‌‌های بعد به روند صعودی خود بازگشت؛ همچنین انتشار اوراق شرکتی در سایر بازارهای اقتصادی نوظهور طی دو دهه گذشته محدود بوده است و در ده سال گذشته، بین 110 تا 190 میلیارد دلار نوسان داشته است؛ این رقم در سال 2013 اوج خود را در 207 میلیارد دلار ثبت کرده است.

نمودار 4: انتشار اوراق شرکتی توسط شرکت‌‌های چینی و سایر بازارهای اقتصادی نوظهور